Sơn mài là một chất liệu hội họa hình thành từ sự phát triển nghề sơn thủ công truyền thống thông qua các vật liệu như: sơn then, sơn cánh gián cùng các loại son, bạc thếp, vàng thếp, vỏ trai… vẽ trên nền vóc màu đen. Về sau các họa sĩ đưa thêm các vật liệu vỏ trứng, vỏ ốc, tre và kỹ thuật mài vào tranh, tranh được vẽ rồi mài nhiều lần tới khi đạt hiệu quả, đây cũng là lí do xuất hiện thuật ngữ sơn mài.
Một tác phẩm tranh sơn mài hoàn chỉnh sẽ cần nhiều nguyên liệu khác nhau và mài đi mài lại nhiều lần nên thường mất nhiều thời gian, công sức. Kỹ thuật sơn mài khó và có tính ngẫu nhiên nên nhiều khi các họa sĩ cũng bất ngờ trước hiệu quả đạt được sau khi mài tranh.
